Sáng 18/5, Bộ Khoa học và Công nghệ đã tổ chức Lễ trao Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2022. Hai nhà khoa học được trao giải thưởng gồm GS.TSKH Ngô Việt Trung (toán học) và PGS.TS Nguyễn Thị Lệ Thu (hóa học).
GS. TSKH Ngô Việt Trung (69 tuổi) công tác tại Viện Toán học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, được vinh danh với công trình “Depth functions of symbolic powers of homogeneous ideals” (Các hàm độ sâu của lũy thừa hình thức của idean thuần nhất), xuất bản trên Tạp chí Inventiones Mathematicae năm 2019.
Công trình nghiên cứu một bất biến rất cơ bản của idean là độ sâu, giải quyết được ba bài toán mở liên quan đến tính hàm của độ sâu, tính hội tụ của hàm độ sâu và tính đạt được mức tuần hoàn trước của hàm độ sâu. Công trình đưa ra nhiều ý tưởng và phương pháp nghiên cứu mới sử dụng công cụ từ các chuyên ngành khác như hình học đại số, tôpô đại số, quy hoạch nguyên.
GS.TSKH. Ngô Việt Trung từng phải đi nạng khi còn là học sinh THPT. Chính vì thế ông không đủ tiêu chuẩn đi du dọc, nhưng nhờ cố GS Tạ Quang Bửu can thiệp đã giúp ông sang Đức học toán và điều trị để có thể đi lại như ngày nay. GS. Ngô Việt Trung chia sẻ: “Tôi xúc động vì nhận giải thưởng mang tên người mà tôi vẫn gọi là bác Tạ Quang Bửu, người đã thay đổi cuộc đời tôi. Giải thưởng này tôi xin kính dâng hương hồn của GS. Tạ Quang Bửu”.
PGS.TS. Nguyễn Thị Lệ Thu, trường ĐH Bách khoa (ĐHQG TP.HCM) là nhà khoa học nữ duy nhất vinh dự được nhận giải thưởng Tạ Quang Bửu năm nay với Công trình nghiên cứu chế tạo vật liệu polyurethane mới – loại polyme có khả năng “tự lành” vết rạn nứt và vết cắt nhờ vào cấu trúc phân tử chứa liên kết thuận nghịch Diels-Alder không nằm ngẫu nhiên mà được thiết kế đặc biệt sắp xếp tại vị trí bề mặt phân cách giữa pha cứng và pha mềm đăng trên tạp chí Chemistry of Materials Chemistry of Materials thuộc ngành hóa học.
Theo PGS Lệ Thu, công trình là một trong số đề tài mà nhóm theo đuổi bắt nguồn từ cảm hứng kể từ xu hướng bùng nổ nghiên cứu về vật liệu tự lành trên thế giới. “Những kết quả nghiên cứu của nhóm vẫn ở mức cơ bản bước đầu và con đường đến với ứng dụng thực tiễn còn dài nhưng hiểu biết tích lũy là động lực giúp chúng tôi theo đuổi niềm đam mê”, PGS Lệ Thu nói.
Công trình của PGS Lệ Thu có thể ứng dụng trong việc tạo ra các vật liệu cao cấp như vật liệu trong các thiết bị y tế và cấy ghép y khoa. Loại vật liệu mới này còn có thể được dùng làm màng phủ thông minh tự làm lành vết trầy xước cho xe hơi hay điện thoại để vừa đem lại giá trị về độ bền và thẩm mỹ, vừa có khả năng làm sơn chống ăn mòn. Kết quả nghiên cứu góp phần hướng tới việc phát triển vật liệu mới “tự lành”, một hướng rất có tiềm năng ở Việt Nam.
Phát biểu tại Lễ trao giải thưởng, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Trần Văn Tùng chúc mừng các tác giả được nhận giải thưởng Tạ Quang Bửu năm nay và mong muốn ngành Khoa học và Công nghệ sẽ đóng góp thiết thực mạnh mẽ, đẩy nhanh quá trình phục hồi, phát triển kinh tế xã hội. Thứ trưởng cũng cho biết, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ nâng cao đổi mới tư duy, tiềm lực và trình độ, thu hút nguồn lực; phát triển tổ chức nghiên cứu mạnh; thúc đẩy phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp, tăng cường hợp tác hội nhập quốc tế.
Giải thưởng Tạ Quang Bửu đã bước sang năm thứ 8. Năm 2022 Hội đồng giải thưởng không trao giải dành cho nhà khoa học trẻ.
Minh Phúc
